Wat is charisma en welke betekenis heeft het voor jou?

Sommige mensen lijken een ruimte te vullen en op een vanzelfsprekende wijze de aandacht op zich te vestigen. Herken je dit? Het is het kenmerk van charisma. Mensen die wij als charismatische ervaren hebben een sterke uitstraling en persoonlijke aantrekkingskracht.

De term charisma heeft iets magisch: je hebt charisma of je hebt het niet. Charisma is echter te ontwikkelen en te trainen. Dit blijkt uit wetenschappelijk onderzoek en is ook de ervaring van onze klanten. Ik vergelijk het vaak met het bespelen van een muziekinstrument. Ook zonder aangeboren talent is het mogelijk een goede muzikant te worden, maar daar moet je wel wat voor doen.

De betekenis en oorsprong van het woord charisma

Dat velen van ons denken dat charisma een gave is, is goed te begrijpen. Charisma refereert aan het Griekse woord χάρισμα (khárisma) dat ‘genadegave’ betekent. Van oorsprong is charisma vooral een theologisch begrip. In het Nieuwe Testament wordt het veelvuldig gebruikt. Charisma werd door de ‘Heilige Geest’ aan bepaalde personen geschonken, het betrof geen menselijke inspanningen of verdiensten. Men noemde onder andere aspecten als wijsheid, kennis, profetie en heling als ‘genadegaven’.

Van gave naar ontwikkelen en te trainen

Door toedoen van de Duitse socioloog Max Weber (1864-1920) werd het begrip breder inzetbaar. Hij beschreef dat charisma als een uitzonderlijke vorm van leiderschap kon worden gezien. Wel zag hij het hebben van charisma ook als een uitzonderlijke, bovennatuurlijke gave. Als een bepaalde eigenschap van een sterke persoonlijkheid, waarmee deze zich onderscheidt van gewone mensen en daardoor als een leider wordt behandeld. Hierbij kun je denken aan exceptionele moed, besluitvaardigheid, zelfvertrouwen, welbespraaktheid, inzicht en energie. Profeten en oorlogshelden vielen hier bijvoorbeeld onder.

De theorie van Weber heeft men in de loop der jaren geconcretiseerd. Het begrip charisma is toegepast op studies naar charismatische en niet charismatische politieke leiders en bijvoorbeeld ook op management leiderschap. Het feit dat charisma is verbonden met iets goddelijks en magisch is daarbij onjuist bevonden. In tal van publicaties komt expliciet naar voren dat charismatische leiders over sterke communicatieve vaardigheden beschikken. Communicatieve vaardigheden zijn te ontwikkelen.

Charisma is overigens geen persoonlijke eigenschap. Charisma moet men je toeschrijven. Je kunt niet van jezelf zeggen dat je charisma hebt. Het is de perceptie die anderen van je hebben. Door charismatische kenmerken te ontwikkelen en te trainen, kun je de perceptie beïnvloeden en meer charismatisch overkomen.

De essentie en kenmerken van charisma

Communicatieve vaardigheden zijn essentieel om een charismatisch imago te creëren. Daarbij gaat het erom wat je zegt en hoe je dat zegt. Hoe je het zegt bestaat uit een verbaal, een vocaal en een visueel aspect. Verbaal, dit zijn de woorden die je kiest om je boodschap over te brengen. Vocaal, dit is de wijze waarop je je stem gebruikt, de intonatie en het spreektempo. Visueel is het beeld dat je neerzet, je uitstraling. Dit wordt bepaald door je kleding, accessoires,  lichaamshouding, beweging en gezichtsexpressie.

Mensen die wij als charismatische ervaren hebben een krachtige uitstraling en komen natuurlijk over. De persoonlijkheid is zichtbaar, ze zijn ontspannen zichzelf. Ze zijn authentiek, aantrekkelijk en geloofwaardig én komen ook zo over. Authenticiteit en uitstraling zijn de belangrijkste kenmerken van charisma.

Charismatische mensen gaan voor persoonlijke groei en hebben een positieve mindset. Ze denken in oplossingen en niet in problemen. Ze zijn energiek, expressief en tonen emoties.

Persoonskenmerken die ook in relatie worden gebracht met charisma: sociaal sensitief, betrouwbaar, moedig, inspirerend, duidelijke taal sprekend, innemend, oprecht, aantrekkelijk, boeiend, overtuigend, zelfverzekerd en sympathiek.

Wat charisma je brengt

Mensen met charisma krijgen meer waardering voor wie ze zijn en krijgen eerder de kans zich ook inhoudelijk waar te maken. Ze wekken sympathie op en positieve verwachtingen en winnen daardoor makkelijk vertrouwen. Er wordt beter naar hen geluisterd, men staat meer open voor hun ideeën en suggesties en men hecht meer waarde aan wat ze zeggen.

Mijn visie en werkwijze

Paul van Liempt interviewde mij over mijn nieuwe boek Werk aan je charisma. De grote vraag: kan je charisma aanleren?

Benieuwd of je kleding je charismatisch maakt? Met onderstaande mini-cursus krijg je meer zicht op het effect van kleding op je uitstraling en overtuigingskracht.